jan władysław dawid o duszy nauczycielstwa
„Jest to miłość, bo człowiek wychodzi poza siebie, troszczy się, * Parafraza tekstu Bolesława Prusa (źródło: Jan Władysław Dawid, „O duszy nauczycielstwa”, Lublin 2002). ** Tamże.
nonton film all of us are dead sub indo. Jan Paweł Władysław Dawid (ur. 26 czerwca 1859 w Lublinie, zm. 9 lutego 1914 w Warszawie) – pedagog, psycholog, pionier psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej w Polsce. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, a psychologię w Niemczech pod kierunkiem i Wykładowca na Uniwersytecie Latającym i w Towarzystwie Kursów Naukowych w Warszawie. Był redaktorem w latach: 1889–1897 Przeglądu Pedagogicznego, 1900–1905 Głosu, 1906–1907 Przeglądu Społecznego. Do największych jego zasług na gruncie psychologii empirycznej należy szerzenie w Polsce idei prowadzenia badań eksperymentalnych nad dziećmi, nad ich światem wyobrażeń i pojęć, ich myśleniem i inteligencją, a zarazem idei rozwijania umysłu dziecka, jego woli i umiejętności działania. Idee te upowszechniał zarówno przez prowadzenie systematycznych badań i włączanie do nich licznego grona osób współpracujących, jak i przez pisanie książek na temat tych badań i opracowywanie własnych narzędzi badawczych oraz przez tłumaczenie licznych książek z języków obcych. Zainteresowania Dawida związane były z zagadnieniami nauczania początkowego, którego podstawy opracował w dziele Nauka o rzeczach (1892). Przedstawiona przez niego struktura lekcji oparta jest na pięciu stopniach formalnych: przygotowanie apercepcji przedstawienie materiału konkretnego porównywanie i wielokrotne kojarzenie uogólnienie (pojęcia, definicje, prawa, reguły) zastosowanie połączona jest z takimi elementami procesu psychicznego jak: przyjęcie podniet zewnętrznych przeróbka wewnętrzna podniet ruchowa reakcja W swojej rozprawce O duszy nauczycielstwa (1912) Jan Dawid określa cechy idealnego nauczyciela, jego „duszę”. Za najważniejszą wśród nich uważa Dawid miłość dusz ludzkich, a obok niej wymienia potrzebę doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzną prawdziwość i moralną odwagę. W największym swoim dziele psychologicznym Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911) przedstawia związek pomiędzy inteligencją, wolą i zdolnością do pracy, który można by określić jako apoteozę pracy. Dawid uważał, że umieć, chcieć i móc – to trzy źródła, które zasilają życie ludzkie. „Umieć” to znaczy mieć inteligencję, „chcieć” – wolę, „móc” – zdolność do pracy. Jan Dawid ostatnie cztery lata życia poświęcił mistyce. Zmiana poglądów nastąpiła u niego po śmierci żony w 1910 r. Napisał dwa dzieła poświęcone przede wszystkim studiom nad Jukubem Boehmem. Napisał O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce, Kraków (1913) oraz pośmiertnie wydana O rzeczywistości duchowej, Warszawa (1935). Głosił tam że byt pożąda i dąży do objawienia się w stworzeniu i naturze, jednak objawienie jest możliwe tylko przez przeciwieństwa. Przeciwieństwa nie służą jedynie „objawieniu istoty”, lecz same stanowią też życiodajny bijący puls rzeczywistości. Rzeczywistość trzeba jednak wciąż na nowo „zdobywać, utwierdzać przeciw atakom zmysłów, rozumu i egoizmu” (O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce, Marek Nowak napisał rozprawę Od pozytywizmu do mistyki. Ewolucja poglądów Jana Władysława Dawida, o której opowiada następująco „Głównym celem pracy było wyjaśnienie jednego z najtrudniejszych do zinterpretowania faktów z życia warszawskiego psychologa – dlaczego ktoś uważany za pozytywistę pod koniec życia stał się mistykiem? Większość badaczy dotąd twierdziła, że w 1910 r. w wyniku samobójczej śmierci żony, Dawid dokonał zupełnie nieoczekiwanego zwrotu w stronę mistyki, w której szukał odpowiedzi na rodzące się wówczas pytania natury egzystencjalnej. Analiza licznych tekstów uzasadnia tezę, że poglądy mistyczne nie są czymś niezwykłym w przypadku takiego myśliciela, jak Jan Władysław Dawid. Do takiego wniosku skłania kilka przyczyn. Pierwszą z nich jest niejednoznaczny charakter doktryny Comte’a, można w niej dopatrywać się elementów religijnych. Następnie trzeba zwrócić uwagę na okultystyczny wymiar warszawskiego pozytywizmu. Kolejną przyczyną, która skłania do odrzucenia poglądu, że w życiu Dawida dokonał się nagły i nieoczekiwany przełom, jest analiza epoki Młodej Polski, w tamtym okresie zwrot w stronę mistyki był zjawiskiem powszechnym”. W wydaniach zbiorowych ukazały się: Pisma pedagogiczne (1961) Pisma pedagogiczne pomniejsze, Wrocław-Warszawa (1968) Wybrane publikacje: Nauka o rzeczach (1892) Inteligencja, wola i zdolność do pracy, Warszawa (1911), (późniejsze wydania: 1926, 1927, 1966) O duszy nauczycielstwa, Lublin (1912), późniejsze wydania: kopia cyfrowa wydania z 1927 (2002) O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce, Kraków (1913) O rzeczywistości duchowej, Warszawa (1935) Przekłady: Spirytyzm. Studium historyczno-krytyczne i doświadczalne (1889) – z języka francuskiego
Wydanie "O duszy nauczycielstwa" z 1927 r. Jan Władysław Dawid (1859–1913) był pionierem polskiej psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej, autorem szeregu rozpraw o wychowaniu. Do najbardziej znanych należy jego skromne objętościowo opracowanie pt. „O duszy nauczycielstwa”, gdzie pisze, iż w żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego znaczenia, jak w przypadku nauczyciela: Jan Władysław Dawid; fot. Wikipedia „Architekt może być złym człowiekiem i zbudować dom ładny i wygodny; inżynier, który przebił tunele, przeprowadził wielkie drogi, pobudował mosty – mógł być człowiekiem lichym. Już mniej to jest możliwe u lekarza; zapewne nie chciałby nikt leczyć się u takiego, o którym wiedziałby na pewno, że jest złym człowiekiem. A już nauczyciel – zły człowiek jest sprzecznością w samem określeniu, niemożliwością. Nauczyciel taki może tego lub innego czasem nauczyć rzeczy oderwanych, przypadkowych, ale pozostanie uczniowi obcym, w życiu jego żadnego wpływu nie odegra”. Zwraca on ponadto uwagę na konieczność codziennej troski nauczycieli o elementarne potrzeby, głód, lęk przed jutrem, co w następstwie „osłabia ciało, wyczerpuje energię, zwraca myśl wyłącznie na zewnątrz, rozprasza ją na tysiące drobnych a koniecznych zabiegów […]. Nauczyciel stale głodujący, niepewny o przyszłość swoją i najbliższych, przeciążony pracą obowiązkową, która pochłania wszystkie siły i nieustannie myśl jego zaprząta, terroryzowany i poniżany przez zwierzchników […] w najlepszym razie staje się apatycznym, na wszystko obojętnym, bardzo często – złym, złośliwym, ucznia swego nie przyjacielem i bratem, ale wrogiem i prześladowcą”. Słowa te pochodzą z 1912 roku. Czyż nie straciły na swej aktualności? (ad) Mądrości z przeszłości. Pedagog na banknocie
Jan Władysław Dawid (26. juni 1859 i Lublin – 9. juli 1914) var lærer, psykolog, pioner inden for pædagogisk psykologi og eksperimentel pædagogik i Polen . Han var underviser ved Flying University (nu kendt som Society for Educational Courses , også kendt som The Society for Science Courses ) [1] i Warszawa . Siden har han haft adskillige andre roller, herunder redaktør af en række polske tidsskrifter, såsom Educational Review (Przegląd Pedagogiczny) (1889-1897), Voice (Głos) (1900-1905) og Social Review (Przegląd Społeczny) (1906-1907) .[1] [2] Dawid studerede jura ved Warszawa Universitet fra 1872 og tog efter sin eksamen videre til Leipzig og Halle, Sachsen-Anhalt fra 1882 til 1884 for at studere naturvidenskab. Der var han stærkt påvirket af W. Wundt og H. Ebbinghaus. Hans største fordele var på grundlag af empirisk psykologi at udbrede ideen om at udføre eksperimentel forskning på børn, om deres opfattelser og begreber om verden, deres tænkning og intelligens, samtidig med ideen om at udvikle et barns sind, dets vilje og handlingsevner. Disse ideer blev spredt gennem både udførelsen af systematisk forskning, involvering i den talrige gruppe af samarbejdspartnere, ved at skrive bøger om disse undersøgelser, udvikle deres egen forskning og ved at oversætte bøger fra mange sprog. Davids interesse for spørgsmål relateret oprindeligt til uddannelse, som havde udviklet en base i videnskabens arbejde (1892). [1] [2] Hans mange påvirkninger inden for uddannelse, mens han var i Tyskland omfattede skikkelser som Wilhelm Dilthey , A. Lichtwark ,WT Preyer og W. Rein . [1] Da Dawid vendte tilbage til Warszawa, lavede Dawid sin første udgivelse i 1887: Program for psyko-pædagogiske observationer af børn fra fødslen til 20-årsalderen. Dette var også den periode, hvor han begyndte at oversætte tyske, russiske, franske og engelske tekster til polsk og begyndte en af hans hovedværk Object Lessons (udgivet 1891). [1] I 1889 giftede han sig med Jadwiga Szczawińska , lærer og grundlægger af Flying University . [3] [4] På grund af stor politisk aktivitet i Polen på det tidspunkt og vanskeligheder med finansiering (Dawids stilling som redaktør af Głos sluttede i 1905) akkumulerede desværre til sidst Jadwigas liv i 1910 og efterfølgende forværring af Dawids helbred. [1] Dawid flygtede senere til Kraków , hvor han nød autonomi fra det tsaristiske politi. I sin O duszy nauczycielstwa (Lærernes sjæle) (1912) bestemmer Dawid de ideelle karakteristika for en lærer, hans "sjæl". Som den vigtigste blandt dem føler David kærligheden til menneskelige sjæle, og ved siden af det nævner behovet for ekspertise, en følelse af ansvar og forpligtelse, nøjagtigheden af indre og moralsk mod. I sit største arbejde med psykologisk intelligens, viljen og evnen til at arbejde(1911) viser forholdet mellem intelligens, vilje og arbejdsevne, hvilket kunne beskrives som arbejdets glorificering. Dawid mente, at de i stand til og ønsker at kunne - til tre kilder, som leverer menneskeliv. "Know how", det vil sige at have intelligens, "vil" - vilje, "power" - evnen til at arbejde. David vendte tilbage til Warszawa i 1913, fortsatte sine undervisningsaktiviteter og planlagde mange eksperimenter, før han døde i 1914. [1] [2] Han er opført som en af de 100 mest berømte undervisere af International Bureau of Education (IBE). [5]
Katalog Anna MiazgaPedagogika, ArtykułyMiłość duszy dziecka według Władysława Dawida Miłość duszy dziecka według Władysława Dawida Jan Władysław Dawid wybitny polski pedagog i psycholog. W sposób decydujący przyczynił się do unaukowienia pedagogiki polskiej. Był inicjatorem psychologii wychowawczej, autorem licznych prac naukowych z dziedziny pedagogiki, psychologii i filozofii. Swoją działalnością i pismami wywarł duży wpływ na nauczycielstwo. Urodził się 26 czerwca 1859 roku w Lublinie. Zmarł 9 lutego 1914 roku w Warszawie. Po ukończeniu gimnazjum lubelskiego studiował na wydziale prawa a potem przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Studia kontynuuje w Halle i Lipsku u H. Ebbinghausa i W. Wundta. Tutaj zapoznaje się z psychologią eksperymentalną. Po powrocie do kraju oddaje się intensywnej twórczości naukowej i zapoczątkowuje badania psychologiczno-pedagogiczne nad dziećmi. Pierwsze prace publikuje w "Przeglądzie Pedagogicznym" i "Ateneum". Opracowuje oryginalny kwestionariusz do obserwacji i prowadzenia spostrzeżeń nad dzieckiem. Powstają 1 coraz liczniejsze jego Drugą dziedziną twórczego wysiłku Dawida było nauczanie początkowe, którego podstawy opracował w dziele: Nauka o rzeczach (1892). Był redaktorem "Przeglądu Pedagogicznego", "Głosu", "Przeglądu Społecznego". Pisał artykuły, publikacje dotyczące problemów wychowania, rozwoju psycho-moralnego, wychowawczego. Bronił zasady równości wykształcenia kobiet i mężczyzn. Poruszał problemy dotyczące wykształcenia kobiet itp...Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim i w ogniskach Krajowego Związku Nauczycielstwa Ludowego. Znany był jako tłumacz. Na ten dorobek składa się kilkanaście tłumaczeń z języka niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego i angielskiego, które to języki Dawid doskonale opanował. Od 1898 roku podejmuje działalność polityczną. Od 1907 roku powraca do pracy naukowej w dziedzinie psychologii i pedagogiki. Do głównych jego prac możemy zaliczyć: Nauka o rzeczach (1892), Zasób umysłowy dziecka(1895), Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911), Szkice psychologiczne(1890), O duszy nauczycielstwa(1913), Psychologia religii wydana w (19333)2. Końcowy okres życia Dawida cechuje się wzmożoną twórczością naukową i ciężkimi przeżyciami osobistymi. Z tego okresu na szczególną uwagę zasługują jego poglądy na osobowość i system kształcenia nauczycieli. Osobowości nauczyciela poświęcił rozprawę pt.: "O duszy nauczycielstwa". Po raz pierwszy została ona opublikowana w "Ruchu Pedagogicznym" w 1913 Cechą charakterystyczną tej publikacji jest fakt, że została napisana po tragicznych wydarzeniach w życiu Dawida. On sam ulega załamaniu, procesowi dezintegracji. Kazimierz Dąbrowski określił te zmiany w osobowości Dawida jako proces dezintegracji pozytywnej4. Bezpośrednią przyczyną tych przeżyć było samobójstwo żony. Dawid po utracie ukochanej osoby zmienia swój stosunek do życia, ludzi i świata. Cierpienie stwarza go na nowo. Rozwija w nim życie duchowe, wzmacnia jego miłość do ludzi i ideałów5. Efektem tych głębokich przeżyć jest rozprawa "O duszy nauczycielstwa". Ukazuje w niej doniosłą i odpowiedzialną rolę nauczycielskiego powołania. Stwierdza, że w żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego znaczenia jak w zawodzie nauczycielskim. Zastanawiał się jaki powinien być dobry nauczyciel-wychowawca i zakreślił rysy ideału nauczyciela- wychowawcy. Wierzył, że istnieją nauczyciele z powołania. Cechują się oni specyficzną cechą, która odróżnia ich od przeciętnych wykładowców. Określił ją: "miłość duszy dziecka" . "Jest to miłość, bo człowiek wychodzi poza siebie bezinteresownie czyni coś dla drugiego, jest to miłość dusz, bo przedmiotem jest jej wewnętrzna, duchowa treść człowieka, jego dobro moralne, jego oświecenie i udoskonalenie jako istoty duchowej." 6 Zdaniem Dawida "miłość dusz", to dar szczególny, indywidualny. Dla nauczyciela jest "źródłem entuzjazmu, wiary w swe powołanie, siły w pracy, jest też tajemnicą główną powodzenia" 7 "Miłość dusz, istnieje dzięki głębokiemu życiu duchowemu. Objawia się potrzebą i zdolnością sympatyzowania z dziećmi, wzajemnego przenikania się, udzielania swoich i uczestniczenia w cudzych stanach duchowych, dążenia do zgodności, harmonii i jedności z duchowym życiem innych".8 Zdolność sympatyzowania przejawia się w nieodpartej dążności do opowiadania o tym, czego nauczyciel doświadczył, zobaczył, przeżył, do głoszenia "dobrej nowiny", dawania "świadectwa prawdzie". Do wysokiej rangi podnosi szereg elementarnych cech stosunku człowieka do człowieka, nauczyciela do ucznia, takich jak miłość, życzliwość, współczucie dla innych. W rozprawie spotykamy się z wymaganiem, apelem, który stawia nauczycielom. Apeluje, aby rozwijali się wewnętrznie, podnosili swoje kwalifikacje, doskonalili się. "Kto chce innych oświecać, podnieść przez miłość dla nich, ten musi zarazem chcieć uczynić to w sposób najlepszy, najskuteczniejszy". Dzięki miłości do dziecka, nauczyciel potrafi wydajnie pracować nie licząc ani sił, ani czasu i wyrzeczeń. Z miłości do uczniów podnosi swoje kwalifikacje czując z nimi duchową jedność. "Nauczyciel, który ma w sobie rozwinięte życie wewnętrzne i czuje swą duchową z uczniem wspólność, ma jednocześnie silne poczucie odpowiedzialności, obowiązku, potrzebą doskonałości" 9. Reasumując wypowiedzi W. Dawida należy podkreślić, ze wzorzec dobrego nauczyciela-wychowawcy opierał się na głębokim przemyśleniu i dużym doświadczeniu pedagogicznym. Od nauczycieli oczekiwał: - miłości dusz, - rozwiniętego życia wewnętrznego, - ruchowej wspólnoty z uczniem, - poczucia odpowiedzialności, - potrzeby doskonałości. Cechy osobowości nauczyciela, wyróżnione przez W. Dawida, będą się potwierdzać u późniejszych badaczy: Szumana, Mysłakowskiego, Kreutza, Baleya, Grzegorzewskiej. Dzięki rozprawie "O duszy nauczycielstwa" Dawid stał się twórcą pedeutologii w Polsce. Rozpoczął gruntowne dociekania nad osobowością nauczyciela. Do jego poglądów nawiązywali wspomniani autorzy. Rozwijali jego myśli, lub je korygowali. Przypisy: 1. S. Wołoszyn, Dzieje wychowania i mysli pedagogicznej w zarysie, Warszawa, 2. W. Okoń, Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa 1993, 3. S. Wołoszyn, Dzieje....., dz. cyt., s. 381. 4. 0 K. Dąbrowski, Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną, Lublin 1984, 5. Tamże, 6. Dawid, O duszy nauczycielstwa, w: Osobowość nauczyciela, pod red. W. Okoń, Warszawa 1959, 7. Tamże, s. 38 8. Tamże, s. 34. 9. Tamże, Opracowanie: Anna Miazga Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.
Recenzja pisma pedagogicznego autorstwa Jana Władysława Dawida Recenzja pisma pedagogicznego autorstwa Jana Władysława Dawida pt. O duszy nauczycielstwa Utopia czy życie – głowa wysoko a stopa nisko? Pismo Jana Władysława Dawida pt. O duszy nauczycielstwa to filozoficzna wykładnia zasad, jakimi winien kierować się prawdziwy pedagog, to utopijny traktat na temat nauczycielstwa i nierealny program zadań, jakie powinny przyświecać wszystkim tym, którzy czują w sobie wolę wychowywania. Dawid już na samym początku wskazuje, kto może być nauczycielem – i tak powinna być to osoba posiadająca powołanie, to człowiek szlachetny i dobry. I już na samym początku jego pisma nasuwa się masa pytań o zasadność tychże postulatów. Bowiem jak pogodzić własne, obarczone zobowiązaniami, problemami i pogoni za chlebem życie z tym jego nierealnym ideałem. Co więcej Jan Władysław Dawid nawołuje do uczestniczenia w cudzych stanach duchowych , podczas gdy my dzisiaj nie mamy czasu na własną subiektywna refleksję, zaiste nie mamy czasu dla siebie i nam najbliższych. Wyrzekanie się siebie dla innych to piękne hasło Dawida pozbawione jest dzisiaj racji bytu. Dla Dawida misja nauczycielstwa to misja niemalże apostolska, podczas gdy dziś zawód nauczyciela postrzegany jest każdy inny. I tak w moim ujęciu misja nauczycielskiego powołania Dawida zakrawa o śmieszność, choć z drugiej strony nie jest też do końca nierealna. Znamy przecież z historii sylwetki wielkich pedagogów, którzy z powodzeniem realizowali zamysły tegoż autora: Janusz Korczak czy chociażby Matka Teresa z Kalkuty. Musimy jednakże zauważyć, iż były to osoby w przeważającej części pozbawione własnego życia oddani w całości swej służbie. Wynika z tego, ze tylko człowiek bez zobowiązań rodzinnych, nie martwiący się o podstawowe potrzeby bytowe może podobny program realizować. Niestety podobni altruiści to niewielka mniejszość społeczna. Dlatego śmiem sądzić, iż takie hasła Dawida jak: miłość dusz , bezinteresowne poświęcenie dla innych , udoskonalenie istoty duchowej , czy też duchowa doskonałość to nic innego jak rzeczywistość w krainie fantazji. Jan Władysław Dawid w swym piśmie wskazuje, iż urabiać charakter młodzieży może osoba bogata w doświadczenia, która w sposób twórczy na nim zbuduje edukację młodego pokolenia. Co więcej w tymże piśmie Dawid mówi, iż wypełniać swoje posłannictwo możemy tylko i wyłącznie w oparciu o własne sumienie, prawo moralne i ideały. Autor zauważa również, iż jest to droga cierpienia, wysiłku i wyrzeczenia , dzięki której nauczymy się współ odczuwać i poznawać istotę duchową niejednokrotnie przy użyciu przymusu i obowiązku. I gdy już prawie zaczynamy wierzyć w jego ustalenia, gdy zaczynamy współ odczuwać realizm jego poglądów, także w tym samym czasie zaczynamy odczuwać ogólnikowość jego tez. Zaczynamy zauważać, iż został ukazany sam cel bez drogi do niego prowadzącej. Dawid nie daje nam żadnych praktycznych rad jak ten cel zdobyć i jak wcielić jego zasady w życie. Autor daje nam jedynie małą wskazówkę – Człowiek czuje – musisz być sobą, albo przestaniesz istnieć . Lecz i to okazuje się banałem, który nader często słyszymy: Ja błędy popełniam nieustannie, ale uważam, że to jest nieuniknione i nie ma, co się wobec tego napinać i kontrolować, bo przestanę być normalnym człowiekiem i ze spontanicznej osoby zmienię się w poprawną nauczycielkę. Jeżeli mam uczyć dalej, to pod warunkiem, że będę sobą, ze swoimi wszystkimi głupotami i mądrościami, wadami i zaletami Zofia Kucówna, Jak dobrze zrozumieć wreszcie, że życie nabiera dopiero wtedy sensu i znaczenia, gdy toczy się zgodnie z własnymi potrzebami, rytmem własnego oddechu, a przede wszystkim własnym wyobrażeniem o nim - a nie potrzebami, rytmem wyobrażeniem narzuconym przez otoczenie. Za wszelką cenę być sobą. Zofia Kucówna - Zdarzenia potoczne, Kimkolwiek jesteś, możesz być tylko sobą. Aldona Różanek. Podobnych sentencji z tysiąc albo i więcej, ale żadna nie wskazuje, nie uczy jak ją zrealizować i podobnie nie czyni tego Jan Władysław Dawid. Oczywiście bez wątpienia jednak dzieło Dawida uczy prawdy, godności i odwagi. Co więcej autor stwierdza, iż by wzruszyć w dziecku tę radości należy mieć je uprzednio w sobie. I w momencie, gdy znów omamieni jego szczytnymi zasadami zaczynamy w to wierzyć, po raz wtóry utopijne, kwieciste hasełka przesłaniają nam drogę do celu. Dusza nauczycielska a życie, własna praca i lęk przed jutrem kontra te wielkie nierealne zamierzenia Dawida i w końcu pytanie czy to rzeczywistość czy fikcja? Rzeczywistością mogłoby to być gdyby każdy z nas mógł to zrealizować... Niestety powołanie u nauczyciela to rzecz tak rzadka jak szansa trafienia szóstki w Dużego Lotka. Na końcu jakby zaczynamy zauważać, ze sam Dawid jakby mizernieje, traci swój optymizm, bowiem troska o chleb powszedni jest silniejsza niż walka o ideały. Tu postuluje autor godziwe warunki pracy i życia dla nauczyciela – tak tylko postuluje, bo droga do tych wartości to droga żmudna i zdająca się nie mieć końca. Po przeczytaniu pisma Jana Władysława Dawida stwierdzicie pewnie podobnie jak ja: utopia sobie a życie sobie.
jan władysław dawid o duszy nauczycielstwa
